साहित्य/कला

  लेखक-  उपेन्द्र तिमल्सिना भोट त हाल्नै पर्छ तर , राम्रोको खोजीमा पर्खिरहेछु। सदाचारको खाता पल्टाउँदै जवाफदेहीताको पाना बोकेर भोट माग्न आउँछन् कि भनेर पर्खि रहेछु !! कमिसनमा जिवन देख्नेहरु सुविधामा आयु थप्नेहरु भोज भतेरमा भोट खोज्नेहरु विकासमा तेरो मेरो भन्नेहरु मेरो जनप्रतिनिधि नबनोस त्यसैले त सदाचारको सेतो भेषमा जवाफदेही बनेर असल मान्छेहरू भोट माग्न पक्कै आउँछन् ! त्यसैले त ढोका खुल्लै राखेर म पर्खि बसेछु !! मेरो टोलको स्वरुप फेर्न तिम्रो गाँउको बिकास गर्न मरुभूमीको यात्रीहरु फर्काउन हाम्रै माटोमा धान झुलाउन डाँडाहरूको बन जोगाउन राम्रो लाई छान्नै पर्छ । मैले भोट हाल्नै पर्छ । -२ राजनीतिलाई सेवा ठानेर जनतालाई आफ्नै मानेर मेरो प्रश्नको उत्तर बनेर अन्यायको बेला न्याय बनेर मौलिक विकास...

लेखक - नर बहादुर बिसी (बानियाँ) उबेला पार्टी भनेर - देश र जनताको मन्त्र जपियाे शरिरमा थुप्रै पीडा थपियो जेलकाे यातना धेरै खपियाे तर के गर्नु- गुण्डागर्दी गर्न जानिएन तिघ्रे पाखुरे पाल्दै पालिएन त्यो खाले पसल थाप्दै थापिएन स्वार्थको बीउ राेप्दै राेपिएन तर गल्ती गरिएछ त्यति सबै गरेको भए धनकाे बीउ छरेकाे भए सायद यसपालि सांसदमा दर्खास्त दिनेथिएँ नभए पनि समानुपातिकमा नाम लिनेथिएँ याे त भनेको मात्रै हाे सत्य त मैले जे गरेँ ठिकै गरेँ। ...

  पाउलो कोएल्हो विश्व-प्रसिद्ध ब्राजिलियन उपन्यासकार हुन् जसले सबै समयको सबैभन्दा धेरै बिक्रि हुने पुस्तकहरू प्रकाशित गरे; 'द अल्केमिस्ट'। उहाँले 28 अन्य पुस्तकहरू पनि प्रकाशित गर्नुभएको छ, र आजसम्म संसारभरि लाखौं मानिसहरूलाई प्रेरित गरिरहनुभएको छ। कम्तिमा 320 मिलियन पुस्तकहरू बेचिसकेपछि, यो भन्न सुरक्षित छ कि पाउलो कोएल्होलाई सफलताको बारेमा एक वा दुई कुरा थाहा छ। जस्तै, हामी यस पाउलो कोएल्हो सफलताको कथा विशेषमा यो पुस्तक-लेखन पावरहाउस कसरी भयो भन्ने कुरामा डुब्नेछौं। "तिमी त्यही हौ जुन तिमी आफैंलाई बन्ने विश्वास गर्छौ।"  - पाउलो कोएल्हो - हामी विश्वास गर्छौं कि सफलताले सुराग छोड्छ, त्यसैले हामी पाउलो कोएल्हो जस्ता व्यक्तिहरूको प्रेरणादायी सफलता कथाहरू समावेश गर्दछौं। हामीले पाउलो कोएल्होलाई पनि रोज्यौं किनभने उहाँसँग कसैको सपनाहरू पछ्याउने छनौट गर्ने बारे उत्कृष्ट कथा छ ...

नेपालको पहिलो नक्सा हामीले २००६ सालमा तयार पारेका थियौं। त्यही नक्सा २०१४ सालको मुलुककै पहिलो आधुनिक जनगणना प्रतिवेदनमा छापिएको थियो। त्यो बेलाको सीमित साधन र प्रविधिका कारण नक्साको स्वरूप जे-जस्तो भए पनि लिम्पियाधुरा, कालापानी र लिपुलेक हाम्रै सरहदभित्र पर्थे। त्यसको प्रमाण त दोस्रो जनगणना बेला त्यहाँ पुगेका भैरव रिसालजीका कथनहरू आइसकेका छन्। त्यसैगरी राज्यले बुझेका तिरोहरूको प्रमाण पनि प्रस्तुत गर्न सकिन्छ। पहिलो नक्सा निकाल्नु आफैंमा संघर्ष थियो। त्यो प्रक्रिया‍ सुरूआत यसरी भएको थियो। बि.सं.१९९५ सालमा भिमबहादुर पाँडे एमकम पास भएर आएपछि उनका निम्ति उपयुक्त जिम्मेवारीको खोजी हुँदै थियो। त्यसैअनुसार जुद्धशमशेरबाट 'प्रोफेसर'को दर्जा पनि पाए। तर उनको योग्यता मुताबिक काम पठनपाठनका क्षेत्रमा नभएकाले 'औद्योगिक सर्भे'का काममा उनी संलग्न भए।त्यो बेलासम्म सर्भे भन्ने शब्द प्रचलनमै...

लेखक - उपेन्द्र तिमल्सिना बाँच्न कठिन छ सास फेर्न सजिलो छ हावा पाउन गाह्रो छ ! भोजनले आकाश छोएको बेला भोक सस्तिएको छ !! त्यसैले त साथि यहाँ मृत्यु सजिलै पाइन्छ तर बाँच्न धेरै कठिन छ !! समाज मात्तिएको बेला , मन रित्तिएर खाली खाली छ आँसुको त कुनै भाउ छैन ! तर हाँसो त यहाँ किन्नै सकिन्न , त्यसैले त साथि यहाँ मृत्यु सजिलै पाइन्छ तर बाँच्न धेरै कठिन छ ! प्रेमको बजार त खुलेकै छैन मायाको कोठिहरु बिक्रीमा छन् आफन्तहरु त छरपष्ट छन् आफ्नो त कतै भेटिन्न ! त्यसैले त साथि यहाँ मृत्यु सजिलै पाइन्छ तर बाँच्न धेरै कठिन छ ! सिटामोल माफियाको गोदाममा बन्दकि बसेको बेला विष त यहाँ सरकारले निःशुल्क बाँडेकै छ !! जनताको आँखामा संबृद्धीको भ्रम फालेर शासकहरु त मस्तीले हाँसेकै छन् ! समाजवादको घोडा चढ्ने बेला भिख मागेर पनि सरकार बाँचेकै छ !! त्यसैले त साथि ...

बुद्ध जन्मनु (५०० ई.पु अगाडि) गंगा मैदान उत्तर भारतमा बस्ने समुदायको एउटा संस्कृति उदाई रहेकोे बेला काठमाडौ उपत्यकामा किराँतकाल रहेकोे थियो भन्ने विभिन्न वंशावली बाट अनुमान् मात्रै गर्न सक्छौं लेख्य प्रमाण पाइएको छैन, किनभने लिच्छविकाल त ई सा को चौथो शताब्दी बाट मात्र सुरु हुन्छ, त्यसपछि मात्रै लेखिएको शिलालेख पाइएको छ । ई.पु ५०० वर्ष अगाडि नेपालको उच्च हिमालय भूखण्ड बोन साम्राज्य अन्तर्गत पर्दथियो। त्यतिबेला आजको तिब्बत भन्दा अलग्गै अस्तित्व बोकेर बनेको यो बोन साम्राज्य मानव विकासको चरणमा धातु युग पछी कृषि युगको सुरुवाती संगै आरम्भ भएको "बोन" सभ्यता भन्ने मान्छन् इतिहासविदहरु। यो बोन साम्राज्य आजको तिब्बतको दक्षिण पश्चिम् भाग नेपालको मध्ये भाग देखि उच्च पहाडी हिमालय देखि पश्चिम् तर्फ बढेर भारतको उत्तर खंड हिमाञ्चल प्रदेश जम्मु कास्मिर लेह लद्दाख हुँदै उत्तरमा कासगर सम्म बिशा...

नसोध गरिबको भगवान् जसले निभाउँछ पेटको आगो उ नै उसलाई पुजनीय हुन्छ नसोध गरिबको रसानुभूति गरिबको रगतमा पनि मिठास छ जसले मौका पाउँछ पिएर प्यास मेटाउँछ नसोध गरिबको प्रणयकथा गरिबको लाजमा पनि नाफा छ पतितले बेचेर महल सजाउँछ नसोध गरिबका पसिनाको मूल्य नवधनाढ्यका हरेक स्वर्ण गाँसमा बेकसुर हरणमा परेको छ भोकले निचोरेको छ जसलाई रोगले चिथोरेको छ जसलाई शोकले पिरोलेको छ जसलाई गरिबी बेचेर सास धान्नु छ जसलाई तिनीहरुको अवस्थाबारे न सोध्दा राम्रो हुन्छ हो न सोध्दा राम्रो हुन्छ घरको चुलो बाल्न चर्को धुपमा जल्नेहरुको कथा दुई चिम्टी माटोको अभावमा आफन्तको शव बाढीमा बगाउनेहरुको व्यथा चुहिएको छानोमा अनिदा रात काट्नेहरुको कथा शुदखोरहरुको चंगुलमा टिलपिलाएका आँशुहरुको व्यथा हरेक दिन जल्ने भोका लाशहरुको कथा-व्यथा प्रिय तिम्रो निगाहबाट न्या...

आफ्नो परिवार, विद्यालय र समाजमा बालबालिकाहरूको भोगाइ देखेपछि छटपटी र उकुसमुकुस हुन्छ। बालबालिकाहरूलाई भविष्यका कर्णधार भनिन्छ। तर अधिकांश बालबालिकाहरूको भोगाइ देख्दा यस्तो लाग्छ, हामीले उनीहरूलाई सकारात्मक अनुभव दिन सकेका छैनौं। तिनै बालबालिकाहरूलाई गहिरिएर उनीहरूको अनुभव अवलोकन गर्ने र सोध्ने हो भने के भन्छन् होला? प्रस्तुत छ एक बालकको मनोभाव। 'म एउटा बालक। सबैले सोध्छन्, भविष्यमा के बन्ने? मलाई के थाहा! दुनियाँ देखेको छैन। भविष्यको गोरेटो मलाई थाहा छैन। आफ्नो टोलबाहिर पाइला राखेको छैन। किताबमा अलिअलि पढेको छु- लेखक र वैज्ञानिकबारे, खेलाडी र कलाकारबारे, नेता र सन्तबारे, गिनिज बुकमा नाम भएका केही मान्छेबारे। गाउँमा अलिअलि देखेको छु- पुल बनाउन आएको इञ्जिनियर, अस्पतालका डाक्टर र नर्स, विदेश गएका आफ्नै दाइ र दिदी, आफ्नै स्कुलको शिक्षक, खेतमा काम गरेर जसोतसो दुई छाकको जोहो गर्ने मे...

धादिङमा जन्मेर साहित्य र पत्रकारितामा संलग्न डा नवराज लम्साललाई ‘अग्नि’ महाकाव्यले मदन पुरस्कार दिलाएपछि आज धादिङमा सम्मान गरिएको छ । भानु प्रतिष्ठान, पुस्तक तथा स्टेशनरी व्यवसायी सङ्घ धादिङ र नेपाल प्रेस युनियन धादिङको आयोजनामा उहाँलाई नागरिक सम्मान गरिएको हो । गृहजिल्लाको सम्मान कार्यक्रममा महाकाव्य रचनाकार लम्सालले विपन्न, मजदुर, दलित र पछाडि पारिएको विषयमा वकालत गरेर नेपाली साहित्यमा थोरै कृति मात्र जन्मिएको बताउनुभयो । उहाँले मदन पुरस्कार विजेता कृति अग्निले त्यस्ता पछि पारिएको र विभेदमा पारिएको समुदायलाई सम्बोधन गरेको बताउनुभयो । लम्साललाई धादिङबँेसी बजारको चोकचोकमा बजारवासीले खादा लगाएर सम्मान गरेका थिए । टोल सुधार समितिका पदाधिकारी, सदरमुकाम आसपासका विद्यालय किवो बोर्डिङ, एडभान्स एकेडेमी, सुनगाभा एकेडेमी, नीलकण्ठ मावि, नीलकण्ठ क्याम्पस, चिल्ड्रेनपार्क मावि, बालमन्दिर म...