ड्रेगन चीनमा सबैभन्दा लोकप्रिय प्रतीकहरू मध्ये एक हो र व्यापक रूपमा देश बाहिर पनि सबैभन्दा चिनिने चिनियाँ प्रतीकको रूपमा मानिन्छ। ड्र्यागन मिथक सबै चिनियाँ राज्यहरूको संस्कृति, पौराणिक कथा, र दर्शनको एक हिस्सा भएको छ र आजको दिनसम्म गहिरो मूल्यवान छ।
चिनियाँ ड्र्यागनका प्रकारहरू:
त्यहाँ चिनियाँ ड्र्यागनका धेरै भिन्नताहरू छन्, प्राचीन चिनियाँ ब्रह्माण्डविद्हरूले चार मुख्य प्रकारहरू परिभाषित गरेका छन्:
– सेलेस्टियल ड्रैगन (Tianlong): यिनीहरूले देवताहरूको स्वर्गीय निवासहरूको रक्षा गर्छन्,
– अर्थ ड्रैगन (Dilong): यी प्रसिद्ध जल आत्माहरू हुन्, जसले जलमार्गहरू नियन्त्रण गर्दछ,
– आध्यात्मिक ड्र्यागन (Shenlong): यी प्राणीहरु को शक्ति र वर्षा र बतास को नियन्त्रण छ,
– लुकेको खजानाको ड्र्यागन (फुजाङलोङ): यी ड्रेगनहरूले लुकेको खजानालाई सुरक्षित राख्छन्, दुबै प्राकृतिक रूपमा हुने र मानव निर्मित,
चिनियाँ ड्रेगनहरूको उपस्थिति
मन्डारिनमा लङ्ग वा लुङ्ग भनिन्छ, चिनियाँ ड्र्यागनहरू तिनीहरूको युरोपेली समकक्षहरूको तुलनामा धेरै अनौठो लुक छ। ठूला पखेटाहरू भएका छोटो र ठूला शरीरहरू हुनुको सट्टा, चिनियाँ ड्र्यागनहरू साना ब्याट-जस्तो पखेटाहरू भएका सर्पको जस्तै पातलो शरीर हुन्छन्। फोक्सो ड्रेगनहरू प्रायः चार खुट्टा, दुई खुट्टा वा कुनै खुट्टामा प्रतिनिधित्व गरिन्थ्यो। तिनीहरूको टाउको केही हदसम्म युरोपेली ड्र्यागनहरूसँग मिल्दोजुल्दो छ किनभने तिनीहरूसँग लामो दाँत र फराकिलो नाकका ठूला माउहरू छन्, साथै दुईवटा सिङहरू, प्रायः तिनीहरूको निधारबाट बाहिर निस्कन्छ। । अर्को उल्लेखनीय भिन्नता यो हो कि चिनियाँ ड्र्यागनहरू पनि व्हिस्कर्स हुन्छन्।
तिनीहरूका पश्चिमी भाइहरूको विपरीत, चिनियाँ ड्र्यागनहरू परम्परागत रूपमा पानीको मालिक हुन् र आगो होइन। वास्तवमा, चिनियाँ फोक्सो ड्र्यागनहरू वर्षा, टाइफुन, नदीहरू र समुद्रहरूलाई आदेश दिने शक्तिशाली पानीको आत्माको रूपमा हेरिन्छ। र, धेरैजसो अन्य संस्कृतिहरूमा पानीका आत्मा र देवताहरू जस्तै, चिनियाँ ड्र्यागनहरूलाई मानिसहरूको परोपकारी संरक्षकको रूपमा हेरिन्थ्यो। हालैका दशकहरू र शताब्दीहरूमा, चिनियाँ ड्र्यागनहरूलाई पनि सास फेर्ने आगोको रूपमा प्रतिनिधित्व गरिएको छ तर यो लगभग निश्चित रूपमा पश्चिमी ड्रेगनहरू द्वारा परम्परागत चिनियाँहरूको रूपमा प्रभावित छ। फोक्सो ड्र्यागनहरू कडा रूपमा पानी आत्माहरू थिए। यो मात्र पश्चिमी प्रभाव नहुन सक्छ, यद्यपि जोन बोर्डम्यान जस्ता केही इतिहासकारहरू विश्वास गर्छन् कि चिनियाँ ड्र्यागनको दृश्य उपस्थिति ग्रीक केटोस, वा सेटस, पौराणिक प्राणीले पनि प्रभाव पारेको हुन सक्छ जुन विशाल माछा जस्तो समुद्री राक्षस थियो। साथै।
सिग्नेचर सर्प-जस्तो शरीर एउटा स्टाइलिश विकल्प मात्र होइन, तर यसले समग्र रूपमा चिनियाँ सभ्यताको विकासलाई प्रतिनिधित्व गर्नको लागि हो – नम्र र सादा सर्पदेखि शक्तिशाली र शक्तिशाली ड्र्यागनसम्म।
चिनियाँ ड्रैगन प्रतीकवाद
परम्परागत रूपमा, चिनियाँ ड्र्यागनहरू बलियो र शुभ शक्तिहरू, पानी, टाइफुन, वर्षा र बाढीमाथि नियन्त्रणको प्रतीक हुन्। जसरी तिनीहरू पानी आत्माहरू मानिन्थ्यो, तिनीहरूको नियन्त्रणको क्षेत्रले पानीसँग सम्बन्धित सबै चीजहरू ढाकेको थियो।
यद्यपि, चिनियाँ ड्र्यागनहरू वर्षा वा टाइफूनहरू भन्दा धेरै प्रतीक हुन् – तिनीहरूले आफ्नो पक्ष कमाउनेहरूलाई राम्रो भाग्य र सफलता ल्याउने विश्वास गरिन्छ। फोक्सो ड्रेगनहरूले पनि शक्ति अधिकार र सफलतालाई क्रमिक व्यक्तिहरूको लागि अपील गर्ने बिन्दुमा पनि प्रतीक गरे। जीवनमा राम्रो काम गर्नेहरूलाई प्रायः ड्र्यागन भनिन्थ्यो जबकि असफलता भोग्नुपरेको वा कम उपलब्धि हासिल गर्नेहरूलाई वर्म भनिन्थ्यो। एउटा प्रचलित चिनियाँ उखान हो, कसैको छोरो ड्र्यागन बन्छ भन्ने आशा छ।
यहाँ चिनियाँ ड्र्यागन द्वारा चिन्हित अन्य महत्त्वपूर्ण अवधारणाहरू छन्:
सम्राट – स्वर्गको पुत्र
साम्राज्य शक्ति
उपलब्धि, महानता र सफलता
शक्ति, अधिकार र उत्कृष्टता
आत्मविश्वास र साहस
आशीर्वाद, भलाइ र परोपकार
कुलीनता, गरिमा र देवत्व
आशावाद, भाग्य र अवसरहरू
वीरता, सहनशीलता र लगनशीलता
ऊर्जा र शक्ति
बुद्धि, बुद्धि र ज्ञान
पुरुष प्रजनन क्षमता
चीनमा ड्र्यागन किम्वदन्तीहरूको उत्पत्ति
चिनियाँ ड्र्यागन मिथक सम्भवतः विश्वको सबैभन्दा पुरानो ड्र्यागन मिथक हो जसमा केवल मेसोपोटामिया (मध्य पूर्वी) ड्र्यागन मिथकले सम्भावित रूपमा यो शीर्षकको लागि प्रतिस्पर्धा गर्दछ। 5,000 देखि 7,000 वर्ष पहिलेदेखि नै ड्रेगन र ड्र्यागन प्रतीकवादको उल्लेख चिनियाँ लेखन र संस्कृतिमा पाउन सकिन्छ।
चाखलाग्दो कुरा के छ भने, चीनमा ड्र्यागन किम्वदन्तीको उत्पत्ति सम्भवतः पुरातन समयमा विभिन्न पत्ता लगाएका डायनासोर हड्डीहरूमा पत्ता लगाउन सकिन्छ। त्यस्ता खोजहरूको केही पुरानो उल्लेखहरूमा लगभग 300 ईसा पूर्वका प्रसिद्ध चिनियाँ इतिहासकार चांग क्यू (常璩) समावेश छन्, जसले सिचुआनमा “ड्रागन हड्डीहरू” को खोज दस्तावेज गरेका थिए। यो सम्भव छ कि त्यहाँ पहिलेका खोजहरू पनि थिए।
निस्सन्देह, यो सम्भव छ कि चीनमा ड्र्यागनहरू पुरातात्विक सहयोग बिना मानिसहरूको कल्पनाबाट मात्र सिर्जना गरिएको हो। जे भए पनि, सर्प जस्तो प्राणीहरू देशको उत्पत्ति र समग्र रूपमा मानवताको सृष्टिसँग सम्बन्धित छन्। धेरैजसो चिनियाँ ड्र्यागन मिथकहरूमा, ड्र्यागन र फीनिक्सले यिन र याङका साथै पुरुष र महिलाको सुरुवातलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ।
मानवताको उत्पत्ति मिथकको रूपमा यो प्रतीकवाद अन्य पूर्वी एसियाली संस्कृतिहरूमा पनि हस्तान्तरण गरिएको छ, सहस्राब्दीको अवधिमा बाँकी महाद्वीपमा चीनको राजनीतिक प्रभुत्वलाई धन्यवाद। धेरैजसो अन्य एसियाली देशका ड्र्यागन मिथकहरू या त सीधै मूल चिनियाँ ड्र्यागन मिथकबाट लिइएका हुन् वा त्यसबाट प्रभावित भएर आफ्नै मिथक र किंवदन्तीहरूसँग मिसिएका छन्।
किन चिनियाँ मानिसहरूका लागि ड्र्यागन यति महत्त्वपूर्ण छ?
धेरैजसो चिनियाँ राजवंश र राज्यहरूका चिनियाँ सम्राटहरूले भूमिमा आफ्नो परम र ईश्वरीय शक्तिको प्रतिनिधित्व गर्न ड्र्यागनहरू प्रयोग गर्थे जबकि तिनीहरूका महारानीहरूले प्रायः फिनिक्स प्रतीकवाद बोकेका थिए। स्वाभाविक रूपमा, ड्र्यागनले सम्राटको लागि उत्तम प्रतीक बनायो, किनकि यो सबैभन्दा शक्तिशाली पौराणिक प्राणी थियो। ड्र्यागन लुगा (लङ्गपाओ) लगाउनु एक महान सम्मान थियो, र यो सम्मान को लागी केहि चयन गरिएको थियो।
उदाहरणका लागि, युआन राजवंशमा, खुट्टामा पाँचवटा पञ्जा भएका ड्रेगनहरू र चारवटा पञ्जा भएकाहरू बीचको भिन्नता थियो। स्वाभाविक रूपमा, सम्राटलाई पाँच-पञ्जा भएका ड्र्यागनहरूद्वारा प्रतिनिधित्व गरिएको थियो जबकि राजकुमारहरू र अन्य शाही सदस्यहरूले चार-पञ्जा भएका ड्र्यागनहरूको चिन्ह बोकेका थिए।
ड्र्यागन प्रतीकवाद केवल शासक राजवंशहरूको लागि आरक्षित थिएन, कम्तिमा पूर्ण रूपमा होइन। ड्र्यागन-सुशोभित लुगा र गहनाहरू सामान्यतया देशका शासकहरूले लगाएका थिए, मानिसहरूसँग सामान्यतया ड्र्यागन चित्रहरू, मूर्तिकलाहरू, ताबीजहरू र अन्य यस्तै कलाकृतिहरू थिए। ड्र्यागनको प्रतीकात्मकता यस्तो थियो कि यो साम्राज्य भर मा सम्मानित थियो।
ड्रेगनहरू पनि प्रायः चिनियाँ राज्य झण्डाहरूको केन्द्रीय भाग थिए:
- किंग राजवंशको समयमा एक नीला ड्रैगन पहिलो चिनियाँ राष्ट्रिय झण्डाको हिस्सा थियो।
- ड्र्यागन पनि बाह्र प्रतीक राष्ट्रिय प्रतीक को एक भाग थियो
- हङकङको औपनिवेशिक हातमा ड्र्यागन थियो
- गणतन्त्र चीनको राष्ट्रिय झण्डामा 1913 र 1928 को बीचमा ड्र्यागन थियो।
- आज, ड्र्यागन चीनको राज्य झण्डा वा प्रतीकको अंश होइन तर यो अझै पनि महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक प्रतीकको रूपमा मूल्यवान छ।
चिनियाँ ड्रैगन आज
ड्रेगन चीनको एक महत्त्वपूर्ण प्रतीकको रूपमा जारी छ, चाडपर्व, मिडिया, पप संस्कृति, फेसन, ट्याटू र अन्य धेरै तरिकाहरूमा प्रतिनिधित्व गरिन्छ। यो चीनको उच्च पहिचानयोग्य प्रतीक हो र धेरै चिनियाँहरूले अनुकरण गर्न चाहने विशेषताहरूलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ।
अनुवादक:दिक्षान्त तिमल्सिना
